|
Katowice (¦l±sk)
Jak wiadomo, a potwierdzili to zgodnie wszyscy seniorzy polskiego
kajakarstwa, pierwszy klub kajakowy pod nazw± „Hellas”w Polsce
powsta³ w Mys³owicach w l924 roku. W cztery lata pó¼niej, z
inicjatywy W. Pyki (prawdopodobnie mia³ na imiê Werner) za³o¿ony
zosta³ Kajakowy Klub Kanoistów z siedzib± w Katowicach. I w³a¶nie te
dwa kluby zorganizowa³y jedn± z pierwszych imprez w kraju wy³±cznie
dla kajakarzy. By³y to d³ugodystansowe regaty na Sole miêdzy ¯ywcem
a O¶wiêcimiem, które rozegrano w l929 roku. Nale¿a³oby je zaliczyæ
do zawodów wyczynowych, ale tak naprawdê to brali w nich udzia³
wy³±cznie wielbiciele turystycznych eskapad. We wczesnym zreszt±
okresie polskiego (nie tylko) kajakarstwa, rozgraniczenie turystyki
i wyczynu jest w³a¶ciwie niemo¿liwe.. Sytuacja ta zmieni³a siê
jednak od pocz±tku lat 30-tych. A zorganizowanie I mistrzostw ¶wiata
tylko pog³êbi³o rodz±cy siê podzia³. W³a¶nie w tym czasie w ró¿nych
czê¶ciach Polski powstawa³y sekcje wyczynowe sensu stricto. Na
¦l±sku pierwsza by³a dru¿yna przy Lidze Morskiej w Czechowicach, a
jej baz± sta³ siê staw przemys³owy kopalni „Silesia”. Pionierami
byli Leopold Grzywacz, Roman Gorczyca i W³adys³aw Hereda. Wkrótce do
tej trójki do³±czy³ bardzo wówczas m³ody Emil Folwarczny,
najbardziej znany czechowicki kajakarz a¿ do czasów Marka Dopiera³y.
Folwarczny by³ nie tylko wszechstronnym zawodnikiem, uprawiaj±cym z
dobrym skutkiem zarówno zjazd (slalomów w Polsce wówczas nie znano)
a tak¿e kajakarstwo na torach p³askich. By³ tak¿e konstruktorem i w
Czechowicach zacz±³ budowaæ dwuosobowe kajaki-sk³adaki. Pierwsze
zawody, w których bra³ udzia³ na swoim sprzêcie mia³y miejsce
jesieni± l935 roku. Rywalizacjê dwójek wygrali Emil Folwarczny i
Ludwik Maj. Konstruowane wcze¶niej z desek kajaki musia³y mieæ na
pok³adzie wiadro s³u¿±ce do wylewania wody, bo inaczej zatonê³yby
wraz z za³ogami.
Zanim dosz³o do zawodów w Czechowicach, ¶l±scy zawodnicy wyst±pili w
II mistrzostwach Polski, które odby³y siê Warszawie. Start
wyznaczono na 504 kilometrze Wis³y. Zawodnicy ze ¦l±ska zanotowali
sporo sukcesów. Werner Martens z KKK Katowice zwyciê¿y³ w jedynkach
na kajaku sztywnym „Achoj” zarówno na 1000 metrów jak i na 10
kilometrów. W dwójkach sk³adakach zawodnicy KKK Katowice zajêli dwie
lokaty na podium. Jan Tinschert i Gunter Fuchs na „Renardzie”
wygrali a Bilek i Schenk (niestety ich imiona nie zosta³y utrwalone)
na „Lobo” byli na drugim miejscu. W tamtych czasach w³a¶ciwie
wszystkie kajaki nosi³y swoje nazwy, tak jak dzi¶ jachty ¿aglowe czy
³odzie motorowe.
W tym samym roku na Wi¶le pod Krakowem odby³y siê pierwsze
mistrzostwa Okrêgu Ma³opolsko-¦l±skiego (by³y po³±czone) w których
bra³o udzia³ 10 zawodników ze ¦l±ska.
Po zniszczeniach wojennych kajakarstwo na ¦l±sku do¶æ szybko
odbudowa³o siê, a motorem napêdowym i wzorcem dla m³odzie¿y by³ Emil
Folwarczny, wielokrotny mistrz Polski. Z Janem Kieczk± i Antonim
Cebul± zostali pierwszymi ¦l±zakami, którzy trafili do reprezentacji
kraju i brali udzia³ w mistrzostwach ¦wiata. Sta³o siê to w
pamiêtnym dla naszego sportu 1958 roku w Pradze. W latach 70-tych
do¶æ gwa³townie wzros³a ilo¶æ cz³onków kadry narodowej pochodz±cych
ze ¶l±skich klubów, a po 15 latach stali siê oni podporami
reprezentacji. Byli to oczywi¶cie Marek Dopiera³a, Marek Wis³a,
Grzegorz Kotowicz, Marek Witkowski i Jan Piñczura.
Liczebnie ¶l±ski okrêg by³ najmocniejszy w koñcu lat 60-tych i w
ca³ej nastêpnej dekadzie. Poza tymi sekcjami, które istniej± do dzi¶
wiêkszo¶æ pod zmieniona nazw±), dzia³a³y tak¿e sekcje w „Pia¶cie”
Gliwice, w GKS kopalni „Julian” w Piekarach ¦l±skich a z baz± w
¦wierklañcu, we „W³ókniarzu” Bielsko, w MKS przy Technikum Hutniczym
w Czechowicach oraz w „Sparcie” ¦wierklaniec, która powsta³a ju¿ w
l957 roku. Niestety, g³ównie z przyczyn finansowych wszystkie
zosta³y zlikwidowane.
„Górnik” Czechowice by³ wizytówk± ¶l±skiego kajakarstwa,
najmocniejszym klubem w regionie. Jego za³o¿ycielami byli Leopold
Grzywacz, Roman Gorczyca i W³adys³aw Hereda. Trójka ta podpatrzy³a
saperów p³ywaj±cych po licz±cym 19 hektarów stawie kopalnianym, na
nieznanym wówczas w osiedlu górniczym sprzêcie Ca³a trójka wziê³a
siê ra¼no do roboty i z desek zbudowali ³ódkê, której dno
wyasfaltowali. Kajak by³ ciê¿ki, przecieka³, wozili ze sob± wiadro
do wylewania wody, bo inaczej mogli zaton±æ, ale p³ywali! Nastêpne
próby konstrukcyjne by³y ju¿ bardziej udane, zw³aszcza gdy do³±czy³
do nich Emil Folwarczny, a ca³a czwórka zaczê³a u¿ywaæ sklejki.
Pierwsze pokazy kunsztu kajakarzy z Czechowic odby³y siê na
wspomnianym stawie, a raczej ju¿ jeziorze, w l935 roku w ramach
„¦wiêta Morza”. W nastêpnym roku wy¶cigi kajaków by³y ju¿
oficjalnymi zawodami podczas tych uroczystych i ciesz±cych siê
wielk± popularno¶ci± obchodów. Do czasu wybuchu wojny zawodnicy z
Czechowic byli nie zrzeszeni, aby wiêc braæ udzia³ w zawodach
rozgrywanych poza rodzinnym miastem musieli wstêpowaæ do Ligi
Morskiej. Jej w³a¶nie cz³onkiem by³ Emil Folwarczny, który w dwójce
p³ywa³ z Ludwikiem Majem a od l938 roku w jedynce. Nie by³ on
jedynym kajakarzem z Czechowic, który prezentowa³ sportow± klasê.
Wyró¿niali siê tak¿e Rudolf Ko¶ka, Józef Duc, Micha³ Dydus, Jan
Dzida, Rudolf Biel, a tuz przed wybuchem wojny pokazali swój talent
Stefan Miodoñski, Franciszek Stawowczyk i Tadeusz Wójcik.
W tamtej romantycznej erze sprzêt by³ w³asno¶ci± zawodnika. Rzadko
kto z nich mia³ nadmiar pieniêdzy na jego zakup, w³a¶ciw±
konserwacjê, na wyjazdy. We wdziêcznej pamiêci czechowickich
kajakarzy pozostali panowie Marian Sedlaczek i Kazimierz Tyrlik,
pracownic „Silesii” wspieraj±cy finansowo startuj±cych ch³opaków.
Wojna ca³kowicie zniszczy³a kajakarski dorobek materialny w
Czechowicach, ale nie zabi³a ducha w¶ród ludzi. Niemal natychmiast
po jej zakoñczeniu grupa dzia³aczy i zawodników w sk³ad której
wchodzili: Andrzej Hedydoñ, Emil Folwarczny, Stefan Miodoñski,
W³adys³aw Blacheta, Leopold Grzywacz, Józef Janusz, Wojciech
Mrowiec, Jan Florek i Hubert Walecki powo³a³a do ¿ycia klub
kajakowy, wkrótce potem przekszta³cony w sekcje kajakow± Górnika. Za
datê powstania przyjmuje siê wrzesieñ l945 roku. Wielkim
wyró¿nieniem dla aktywnych tamtejszych kajakarzy by³o powierzenie
Czechowicom organizacji mistrzostw Polski. Odby³y siê w l947 roku, a
Emil Folwarczny wywalczy³ pierwszy w dziejach klubu tytu³
mistrzowski.
W pocz±tkach lat 50-tych zbudowano nowoczesny na owe czasy o¶rodek
sportów wodnych, w czym wielki udzia³ mia³a kopalnia „Silesia” z jej
dyrektorem Karolem Banszlem na czele. Przybywa³o zawodników,
trenerów. Wielkie dni „Górnika” nadesz³y w l979 i 1980 roku, kiedy
to klub wywalczy³ dru¿ynowe mistrzostwo kraju. W tej starzej±cej siê
bazie wychowano medalistów olimpijskich Marka Dopiera³ê, Grzegorza
Kotowicza i Marka Witkowskiego. Wielokrotnymi mistrzami kraju byli
Emil Folwarczny,Jan Kieczka, Antoni cebula, Stefan Miodoñski, Ewald
Janusz, Marek Wis³a. Kilkakrotnie na najwy¿szym podium stawali Józef
Horo¶, Edward Bukowski, Tadeusz Cyll, Renata Ole¶, Sylwia Stanny
Najwybitniejszymi trenerami Górnika byli Halina B³aszkiewicz, Emil
Folwarczny, Henryk Piróg, Stanis³aw Zabrzeski i Kazimierz Janusz.
Koniec XX wieku by³ jednocze¶nie koñcem „Górnika” Czechowice. Klub,
tak jak setki innych, nie tylko w kajakarstwie, wali³ siê w gruzy.
Na jego ruinach powsta³ „Gwarek”, ale te¿ ledwie wi±za³ koniec z
koñcem.
Prekursorem sekcji kajakowej „Naprzodu” Janów by³a dru¿yna
Harcerstwa Wodniackiego za³o¿ona w 1936 roku w rejonie akwenu
„Planty”. Inicjatorem by³ Pawe³ Lasek, wielki entuzjasta naszego
sportu, a potem kierowa³ dru¿yn± Franciszek Tomala, pó¼niejszy szef
Okrêgowego Zwi±zku P³ywackiego. Po II wojnie sekcja wesz³a w sk³ad
GKS „Górnik” przemianowanego nastêpnie na „Naprzód” Janów.
Najlepszymi zawodnikami byli Ewa Brzezina, Józef Zawada ( jedyny
medalista MP seniorów), Zbigniew Nalepa, Józef Zawada, Gerard
Kostyka, Edward Broda i Sylwester Pyp³acz. W latach 90-tych , gdy
Naprzód znany g³ównie z osi±gniêæ w hokeju rozpada³ siê, podjêto
próbê ratowania dorobku sekcji kajakowej przekszta³caj±c j± w UKS
„4” Katowice.
Najbardziej skomplikowane losy mia³a chyba jednak sekcja, a
w³a¶ciwie jednosekcyjny pocz±tkowo klub, „Spójnia” Tarnowskie Góry.
Za³o¿ycielami klubu przy WSS „Spo³em ” byli Karok Piontek. i Wiktor
Gwó¼d¼. Kajakarze klubu mieli ograniczone mo¿liwo¶ci finansowe i
skromn± bazê treningow±. Sekcja ogranicza³a siê do pracy z
m³odzie¿±, ale dziêki przywi±zaniu do barw klubowych i ambicji
dotar³a do II grupy rozgrywek dru¿ynowych MP. Inna sprawa, ¿e
pomog³a jej powsta³a mniej wiêcej w tym samy czasie „Sparta”
¦wierklaniec, która po³±czy³a siê ze „Spójni±”, wnosz±c w wianie
niez³e warunki treningowe. W pierwszym i drugim okresie najlepszymi
zawodnikami Erwin Jany (potem trener w klubie), Gizela Jany, Marian
Wojaczek. Kilkoro zawodników przenios³o siê do innych klubów, w tym
nawet do warszawskich „Spójni” i „Skry”. Potem sekcja wesz³a w sk³ad
„¦l±ska” Tarnowskie Góry. Niejako jego nastêpc±, a tak¿e dawnej
„Sparty”, jest istniej±cy UKS ¦wierklaniec. W tym klubie wychowa³
siê Tomasz Wylê¿ek, startuj±cy w barwach Niemiec, mistrz olimpijski
z Aten. Jego pierwszym trenerem by³ Alojzy Gacki. Z Tarnowskich Gór
i ¦wierklañca wielu wychowanków kajakowego klubu posz³o w te same
¶lady co Wylê¿ek. Na przyk³ad by³y zawodnik a potem trener Jan
Francik, by³ potem trenerem kadry narodowej juniorów Niemiec.
W Trzebini kajakarstwo zaczyna³o siê od wêdrówek po ¶l±skich wodach.
Sekcje kajakow± w „Hutniku”, który powsta³ w 1923 roku, za³o¿ono w
sezonie 56/57. Maj±c skromna bazê nad zalewem Chech³o,
skoncentrowa³a siê na szkoleniu m³odzie¿y. Jej najbardziej znanym
wychowankiem, który osi±gn±³ szczyty sportowej formy w”Górniku”
Czechowice, by³ Jan Piñczura. Do Czechowic przenios³o siê tak¿e
rodzeñstwo Jolanta i Mieczys³aw Zapiórowie.
„Prze³om” Kaniów mia³ jeszcze przedwojenny rodowód, gdy¿ wywodzi siê
z powsta³ej w 1936 roku w tej miejscowo¶ci sekcji, a LZS-em zosta³
dopiero w l973 roku. Sekcja czysto kajakowa ma rodowód siêgaj±cy
1954 roku a za³o¿y³ ja Ryszard Ga³uszka. Sukcesy sportowe zwi±zane
s± a jego osoba oraz ze Stanis³awem Marklem.
Wspania³y by³ dla klubu koniec lat 60-tych, kiedy to wyros³y w nim
talenty Bogdan Bularza i Emila Sierackiego. W barwach klubu z
Kaniowa zdobyli grad medali w mistrzostwach Polski juniorów, a potem
ju¿ w „Górniku” Czechowice tytu³u w¶ród seniorów i trafili wreszcie
do reprezentacji kraju. Poza nimi wielki wk³ad w rozwój klubu mia³y
rodziny Wojtaszków (Maria, W³adys³awa, Jan) i Magierów (W³adys³aw i
Jan). W tym klubie pracowa³ równie¿ w roli trenera Emil Folwarczny,
a wielkie zas³ugi w wynajdywaniu talentów mia³ Teofil Janusz.
Niestety „Prze³om” podzieli³ los niemal wszystkich ¶l±skich klubów,
zosta³ zlikwidowany. Na jego gruzach z trudem funkcjonuje UKS „Test”
Kaniów”.
W pierwszych latach XXI wieku na ¦l±sku dzia³a³y „Gwarek”
Czechowice, UKS „4”Katowice, MOSM Tychy, UKS „Test” Kaniów , UKS
Paprocany i UKS ¦wierklaniec. |